Czy system Nutri-Score pomaga w dokonywaniu lepszych wyborów żywieniowych? Takiego wniosku nie potwierdza przeprowadzona przez PSMM[1] analiza dyskusji konsumentów w mediach społecznościowych. Raport ujawnia falę krytyki, w 40% wpisów użytkownicy mediów społecznościowych wprost wskazują, że system wprowadza ich w błąd.
System Nutri-Score to dobrowolny system znakowania żywności, który od kilku lat pojawia się na opakowaniach produktów spożywczych w krajach Unii Europejskiej. W Polsce zaczął być stosowany w 2021 roku. Wprowadzany jest głównie przez sieci handlowe oraz międzynarodowe koncerny spożywcze. Przeciwko jego wdrożeniu protestują producenci żywności niskoprzetworzonej, naturalnej, tradycyjnej, ekologicznej oraz konsumenci. Szczególnie w tej ostatniej grupie Nutri-Score wywołuje silne emocje, co znajduje odzwierciedlenie w intensywnej dyskusji w mediach społecznościowych. Z analizy przeprowadzonej przez PSMM wynika, że temat Systemu jest szeroko komentowany, a 95% wpisów dotyczących Nutri-Score to treści organiczne. Świadczy to o dużym zaangażowaniu użytkowników w problem. Fakt ten nie zaskakuje, ponieważ po wykluczeniu sponsorowanych postów, stanowiących niecałe 5% całej dyskusji, ponad 56% treści organicznych ma charakter krytyczny wobec Nutri-Score. Dominujący ton negatywnych opinii jednoznacznie wskazuje na rosnące niezadowolenie konsumentów z obecności systemu w Polsce. W dyskusjach w mediach społecznościowych wielu z nich zwraca uwagę na poczucie bycia pozostawionymi „samymi sobie” wobec systemu. Z kolei brak odpowiedniego nadzoru nad jego funkcjonowaniem budzi ich frustrację i obawy. Patrząc na analizę należy też zauważyć, że konta zidentyfikowane jako prowadzone przez dietetyków, w 66% wyrażają negatywne stanowisko wobec systemu, wskazując na jego liczne wady.
W dyskusjach na temat systemu Nutri-Score konsumenci wyrażają liczne zastrzeżenia i obawy do oznaczeń produktów. Aż 40% komentujących stwierdza wprost, że System wprowadza ich w błąd. Wiele osób uznaje go za nieskuteczny, nieużyteczny, wręcz szkodliwy, ponieważ nie odzwierciedla rzeczywistej wartości żywności. Konsumenci postrzegają go jako uproszczone narzędzie, które nie spełnia swojej roli, a jego stosowanie uznają za absurdalne. Wiele opinii wskazuje również, że Nutri-Score jest niczym innym jak chwytem marketingowym mającym na celu manipulację konsumentami. W związku z tym, część użytkowników uważa, że sprawą powinien zainteresować się Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Analiza przeprowadzona przez PSMM pokazuje również, że im dłużej system Nutri-Score funkcjonuje na polskim rynku, tym silniejsza staje się jego krytyka. Porównując dyskusję w latach 2023 i 2024 widać, że proporcja pozytywnych i neutralnych głosów spada, podczas gdy odsetek głosów krytycznych zdecydowanie wzrasta (w okresie I-IX 2024 r. wyniósł on aż 62%).
Głos użytkowników mediów społecznościowych nie jest odosobniony. Środowiska eksperckie również wyrażają krytyczne stanowisko wobec Nutri-Score. W 2021 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wydała oświadczenie, w którym wyraziła brak poparcia dla systemu Nutri-Score, stwierdzając, że należy szukać efektywnych rozwiązań, jednak nie rekomenduje żadnego konkretnego uproszczonego systemu znakowania żywności na froncie opakowania[2]. W Polsce w 2023 roku Polskie Towarzystwo Dietetyki wycofało się z poparcia systemu. Również Komitet Nauki o Żywieniu Człowieka Polskiej Akademii Nauk zauważa, że system, choć przyjazny w odbiorze, nie uwzględnia pełnej wartości odżywczej, w tym substancji bioaktywnych oraz ma inne ograniczenia, które mogą w niektórych przypadkach wprowadzać konsumenta w błąd[3]. Z kolei badanie przeprowadzone przez ekspertów z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego m.in. wskazuje, że Nutri-Score promuje produkty wysokoprzetworzone na niekorzyść żywności naturalnej i nie gwarantuje skomponowania zbilansowanej diety[4].
Konsumenci, którzy aktywnie uczestniczą w dyskusji na temat systemu Nutri-Score w mediach społecznościowych, nie pozostawiają wątpliwości: system wymaga pilnej uwagi i interwencji ze strony instytucji odpowiedzialnych za ochronę konsumentów oraz zdrowie Polaków. Liczne krytyczne głosy, zwłaszcza te wyrażane przez ekspertów i organizacje związane z żywieniem, wskazują na poważne wady systemu, które mogą prowadzić do błędnych decyzji żywieniowych. W obliczu rosnącego niezadowolenia i licznych apeli, decyzja o dalszym stosowaniu Nutri-Score w Polsce powinna zostać dokładnie przeanalizowana przez odpowiednie instytucje. Niezbędne jest, aby system, który wpływa na wybory milionów konsumentów, był nie tylko jasny i rzetelny, ale także oparty na solidnych podstawach naukowych i pełnej ochronie interesów konsumentów. Warto zauważyć, że w Unii Europejskiej są kraje, które wsłuchały się w głosy krytyki – takie jak Włochy, które zakazały stosowania systemu Nutri-Score, czy Portugalia, która wycofała się z jego oficjalnego przyjęcia. Kilka dni temu Radio France podało, że dyrektor generalny Dyrekcji Generalnej ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich (DG AGRI) Komisji Europejskiej Wolfgang Burtscher zapewnił, że przyszła propozycja wspólnego etykietowania produktów spożywczych na froncie opakowania „nie będzie kopiować żadnego istniejącego systemu”. Jest to jasny sygnał, że Komisja Europejska zauważyła krytyczne uwagi dotyczące systemu Nutri-Score. Tym bardziej jego dalsze funkcjonowanie na polskim rynku, poza całkowitą kontrolą instytucji publicznych, musi budzić oburzenie.
[1] Raport PSMM „Nutri-Score – analiza dyskusji w mediach społecznościowych. Styczeń 2023 – wrzesień 2024”. Listopad 2024 r., na zlecenie koalicji Nutri-Score Fakty.
[2] https://www.who.int/news/item/27-09-2021-state-of-play-of-who-guidance-on-front-of-the-pack-labelling
[3] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/aktualnosci/336898,komitet-nauki-o-zywieniu-czlowieka-o-nutri-score
[4] https://wnoz.wum.edu.pl/pl/content/raport-naukowcow-wnoz