Konsument ma prawo do pełnej informacji o wartości odżywczej produktów spożywczych. Nutri-Score łamie tę zasadę.

Nutri-Score to system znakowania żywności, który coraz częściej można zobaczyć na produktach spożywczych w polskich sklepach. W swoim założeniu miał przekazywać rzetelną informację o wartości odżywczej. W rzeczywistości łamie tę zasadę, pokazując tylko ogólną informację o wartości żywieniowej. Ze względu na swoją specyfikę jest on skierowany wyłącznie do zdrowej, dorosłej części społeczeństwa. A dodatkowo deprecjonuje produkty naturalne, tradycyjne, regionalne czy ekologiczne.

Czym jest wartość odżywcza produktu?

Według Gawęckiego i Roszkowskiego (2010) „wartość odżywcza żywności określa przydatność produktów spożywczych i złożonych z nich racji pokarmowych do pokrycia potrzeb organizmu związanych z przemianami metabolicznymi”[1]. Określając, więc wartość odżywczą produktu niezbędne jest uwzględnienie:

  • wartości energetycznej,
  • zawartości składników odżywczych,
  • ich zbilansowanie,
  • strawność,
  • biodostępność,
  • oddziaływanie tych składników ze składnikami nie odżywczymi,
  • różnice w potrzebach żywieniowych różnych grup konsumentów,
  • możliwość przyswajania poszczególnych składników pokarmowych z pokarmu, w poszczególnych grupach ludności.

Powyższe oznacza, że w ocenie wartości odżywczej żywności, zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, powinno się brać pod uwagę: energię, białko (jego zawartość, strawność, ilość aminokwasów endo- i egzogennych, ich dostępność, wartość odżywczą oraz zawartość inhibitorów tryptofanu), tłuszcze (ich zawartość całkowitą, zawartość poszczególnych grup kwasów tłuszczowych, czyli nasyconych kwasów tłuszczowych, jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, konfigurację przestrzenną cząsteczek (formy cis i trans), stosunek wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3/omega-6, zawartość sprzężonego kwasu linolenowego (CLA), zawartość cholesterolu i fitosteroli oraz punkt topnienia poszczególnych tłuszczów), węglowodany (udział energii z przyswajalnych węglowodanów i sacharozy, zawartość błonnika pokarmowego i jego skład frakcyjny, zawartość cukrów prostych, zawartość laktozy), składniki mineralne (zawartość poszczególnych pierwiastków, ich biodostępność i wzajemne proporcje, zawartość substancji antyodżywczych, zasadotwórczość/kwasotwórczość), witaminy (zawartość poszczególnych witamin, formy ich występowania i aktywność biologiczną, obecność substancji antyodżywczych).[2]

Uproszczona metodologia Nutri-Score i jej konsekwencje

Pomysł wprowadzenia systemu Nutri-Score do powszechnego stosowania spotka się z coraz większym sprzeciwem, ponieważ może wprowadzać konsumentów w błąd. W opinii ekspertów ze świata medycznego i przedstawicieli branży spożywczej, system przyjął niekorzystne kryteria dla produktów rolnych, naturalnych, regionalnych, lokalnych, tradycyjnych i ekologicznych, czyli tych, które w ocenie dietetyków są produktami o wysokiej jakości odżywczej[3].

System Nutri-Score nie uwzględnia m.in.:

  • stopnia przetworzenia żywności, w tym dodatku konserwantów i innych, sztucznych substancji,
  • wartości odżywczej białka,
  • zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych,
  • frakcji błonnika,
  • zawartości witamin i składników mineralnych,
  • zalecanych wielkości porcji i wielkości opakowań,
  • produktów, których skład nie może być zmieniony,
  • indywidualnych potrzebżywieniowych grup konsumentów (np. potrzeb dzieci, osób starszych, chorych).

Powyższe pokazuje, że system jest zbyt uproszczony. Klasyfikuje produkty spożywcze na „zdrowe” i „niezdrowe”, przyczyniając się do powstawania nieprawidłowych zachowań i nawyków żywieniowych, gdyż może zostać uznany przez konsumentów jako bezwzględna ocena zdrowotności produktów[4]. W konsekwencji system Nutri-Score może prowadzić do zmniejszenia spożycia żywności o korzystnych walorach zdrowotnych i pogorszenia jakości diety społeczeństwa. Natomiast, w przypadku producentów, może zachęcać do ingerencji w skład podczas procesu produkcji, w celu uzyskania lepszej oceny (np. poprzez dosładzanie produktów sztucznymi słodzikami lub dodawanie białka do produktów o dużej zawartości cukru, tłuszczu lub soli, poprawiających ocenę produktu w ramach systemu Nutri-Score). Jednym z wielu przykładów negatywnego działania systemu Nutri-Score są informacje zestawione w poniższej tabeli. Wynika z nich, że napój typu light otrzymuje kolor zielony i literę B, podczas gdy naturalny 100% sok jabłkowy, ostrzegawczy kolor pomarańczowy i literę C.

Podsumowując – przyjęta w systemie Nutri-Score metodologia nie uwzględnia wszystkich wskaźników niezbędnych do prawidłowego wyliczenia wartości odżywczej produktu. Z tego względu należy przyjąć, że system Nutri-Score to uproszczony system ogólnej wartości żywieniowej produktu, który może prowadzić do błędnego klasyfikowania artykułów spożywczych (czego potwierdzeniem jest powyższy przykład), a w konsekwencji do utrwalenia błędnych przekonań i nawyków żywieniowych konsumentów. Dodatkowo system promuje produkty wysokoprzetworzone. Obydwa te czynniki, w dłuższej perspektywie, mogą mieć poważne konsekwencja dla zdrowia całego społeczeństwa.


[1] Gawęcki, J.; Roszkowski, W. Wskaźniki charakteryzujące wartość odżywczą żywności. In Żywienie Czowieka. Podstawy nauki o żywieniu; Gawęcki, J., Ed.; PWN: Warsaw, Poland, 2010; pp. 368–417.

[2] D. Włodarek, H. Dobrowolski, Raport dotyczący znakowania produktów z wykorzystaniem systemu Nutri-Score w odniesieniu do zaleceń żywieniowych oraz możliwych błędnych wyborów żywieniowych związanych z niewłaściwą interpretacją oceny na podstawie tego wskaźnika wartości odżywczej, Warszawa, Grudzień 2021

[3] Dariusz Włodarek D.: „Czy system Nutri-Score jest zagrożeniem dla naturalnych produktów? Ocena Ekspercka”, Warszawa, 2021 [http://docplayer.pl/222440265-Czy-system-nutri-score-jest-zagrozeniem-dla-naturalnych-produktow-ocena-ekspercka.html]

[4] https://foodfakty.pl/dlaczego-system-oznaczania-wartosci-odzywczych-nutriscore-moze-byc-zly-dla-polskich-rolnikow-i-konsumentow-wklad-w-debate-na-podstawie-opracowania-przygotowanego-dla-wloskiego-zrzeszenia-federalimentare

Opublikowano w