FAKTY NA TEMAT
SYSTEMU ZNAKOWANIA
NUTRI-SCORE

Administracja Unii Europejskiej prowadzi prace mające na celu wprowadzenie wspólnego systemu oznaczania produktów wartością odżywczą na froncie opakowania (FOPNL). Jednym z rozważanych rozwiązań jest wdrożenie systemu Nutri-Score, który jest obecny w kilku krajach UE. Należy zwrócić uwagę, że próby jego oficjalnego wprowadzenia, wiążą się bardzo często ze sprzeciwem producentów rolnych i przetwórców, ponieważ jego założenia w większości przypadków deprecjonują produkty naturalne, ekologiczne, regionalne, czy tradycyjne oraz takie, których skład nie może ulec zmianie ze względu na obowiązujące przepisy.
Przykładem takich produktów są np. soki, oleje i oliwy, miody, sery dojrzewające i produkty rybne, które często są promowane w ramach unijnych programów dot. produktów regionalnych, lokalnych, ekologicznych, czy z oznaczeniem pochodzenia geograficznego produktów rolnych.
Nutri-Score stoi w sprzeczności z opiniami wielu żywieniowców i dotychczasową polityką UE w zakresie powrotu konsumentów do zdrowej diety w oparciu o tradycyjne, podstawowe produkty, powstające z lokalnych upraw czy hodowli. Dodatkowo tradycyjne produkty, oparte w 100% na naturalnych surowcach są gwarancją wysokiej jakości i różnorodności unijnej produkcji, celem utrzymania dziedzictwa kulturowego i kulinarnego krajów UE, a to mogłoby zostać nieodwracalnie zaprzepaszczone w przypadku systemu Nutri-Score.
Wady Systemu Nutri-Score
NAWYKI ŻYWIENIOWE
nie ma dobrych lub złych produktów spożywczych, dlatego kluczowe jest holistyczne podejście do żywności i żywienia.
DIETA
w prawidłowej diecie nie liczy się pojedynczy pokarm lub składnik odżywczy, a budowa odpowiednich nawyków żywieniowych.
INDYWIDUALNE ŻYWIENIE
dietę należy dopasować do wieku, aktywności fizycznej oraz stanu zdrowia konsumentów.
NIE STYMULUJE
do lepszego zrozumienia zasad prawidłowego żywienia oraz oceny składu produktów.
DEPRECJONUJE
tradycyjne i lokalne diety oraz produkty, powstające dzięki pracy rolników i sadowników.
opinie ekspertów

„Nutri-Score nie zastępuje ogólnych wytycznych dotyczących prawidłowego żywienia, opartych na zaleceniach dotyczących udziału w diecie poszczególnych grup żywności, których celem jest osiągnięcie przez konsumentów zdrowej diety. Może być pomocny przy wyborze produktów, jednak aby zapewnić dokładne zrozumienie Nutri-Score i uniknąć nieporozumień lub błędnej interpretacji, należy wziąć pod uwagę, że nie informuje on konsumentów o bezwzględnej wartości odżywczej produktów spożywczych, a jedynie o ich względnej wartości w porównaniu z innymi podobnymi produktami w ramach tej samej kategorii.”
dr hab. inż. lek. med. Dariusz Włodarek
prof. SGGW

"Aktualna strategia KE w zakresie gospodarki żywnościowej jest nakierowana m.in. na walkę z chorobami dietozależnymi poprzez poprawę składu żywności i dodatkowe znakowanie. Jednym z pomysłów wpisujących się w realizację tego celu jest system Nutri-Score, wdrożony dobrowolnie w kilku państwach UE. Logo Nutri-Score, które informuje o ogólnej wartości żywieniowej produktu, coraz częściej można spotkać także na polskich produktach. W założeniu ma ono pomóc w wyborze zdrowszej opcji w ramach tej samej grupy środków spożywczych lub podobnych grup, które konsumenci wybierają w ramach danego posiłku. Z perspektywy przepisów prawa żywnościowego stanowi ono dobrowolną informację na temat żywności, która podlega pod wymogi tego prawa i musi być z nimi zgodna."
Joanna Olszak
Doradca ds. Prawa Żywnościowego IGI Food Consulting
Baza wiedzy i ekspertyzy
Szereg badań i ekspertyz pokazuje wpływ systemu Nutri-Score na percepcję konsumentów, ich wybory zakupowe oraz postrzeganie co jest zdrowym produktem, który można konsumować bez ograniczeń. Odwiedź naszą strefę ekspercką i zapoznaj się z najnowszymi wynikami badań na temat wpływu systemu Nutri-score na naszą dietę oraz produkcję spożywczą.

Q&A
Czym jest system Nutri-score?
Nutri-Score (dalej “N-S”lub „System”) to kolorystyczne oznaczenie graficzne i literowe(od litery A do litery E, w kolorach od ciemnozielonego do czerwonego) zamieszczane na froncie opakowań żywności, które informuje o ogólnej wartości żywieniowej produktu, na podstawie czterech wybranych parametrów produktu (wartość energetyczna, nasycone kwasy tłuszczowe, cukier, i sól) oraz wybranych dziewięciu składników produktu (błonnik, białko, owoce, warzywa, rośliny strączkowe, oleje: rzepakowy, z orzechów włoskich oraz oliwa z oliwek)
System za najbardziej pożądane w diecie promuje produkty, które mogą być opatrzone literą A i ciemnozielonym kolorem. Najmniej korzystne w oparciu o założenia Systemu są produkty z literą E i czerwonym oznaczeniem.
Czy system Nutri-score jest formą oświadczenia żywieniowego?
Oznaczenie N-S zamieszczane na etykietach żywności oferowanej konsumentom stanowi dobrowolną informację na temat żywności, która musi spełniać wymogi art. 36 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 1169/2011, w szczególności:
- musi być zrozumiałe dla konsumentów
- nie może ich dezorientować
- musi być oparte na odpowiednich danych naukowych.
Oprócz powyższego oznaczenie N-S spełnia definicję „oświadczenia” w myśl Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 1924/2006, przy czym oznaczenia w postaci litery A oraz B na zielonym tle zawierają się w definicji „oświadczenia żywieniowego” co oznacza, że ich stosowanie w przekazach komercyjnych skierowanych do konsumentów finalnych musi być zgodne z przepisami rozporządzenia 1924/2006.
Powyższe oznacza, że stosowanie N-S wymaga zgodności z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 1169/2011 i rozporządzeniem 1924/2006.
Czy system Nutri-score ułatwi konsumentom dokonywanie bardziej świadomych wyborów?
Oznaczenie N-S stanowi ogólną ocenę żywieniową danego produktu i uwzględnia wybrane składniki, których spożycie warto zwiększać oraz które należy ograniczać. Nie bierze natomiast pod uwagę szeregu innych aspektów związanych ze składem, naturą i właściwościami żywności, które mogą mieć istotny wpływ na uznanie, że dany środek spożywczy jest wartościowy z punktu widzenia żywieniowego, takich jak np.:
- stopień przetworzenia, a co się z tym wiąże – mniej lub bardziej naturalny charakter,
- zawartość dodatków do żywności,
- porcję produktu zwyczajowo spożywaną przez konsumentów.
- zawartość witamin, składników mineralnych, antyoksydantów itp.
Czy Nutri-score zwiększa świadomość konsumentów?
Ogólna ocena w formie logo nie daje konsumentowi wiedzy o tym, które składniki miały decydujący wpływ na przyznanie konkretnego oznaczenia. Inaczej mówiąc konsument widzi, że produkt jest np. lepszy, ale nie wie jaka jest tego przyczyna. Co więcej, może mieć wątpliwość czy przewaga danego produktu nad innym wynika z jego wartości żywieniowej, czy wręcz zdrowotnej.
Czy wybieranie produktów oznaczonych zielonym kolorem w ramach systemu Nuriscore wpływa pozytywnie na dietę?
Jednocześnie wybieranie produktów wyłącznie opatrzonych „pozytywnym” oznaczeniem (litera A lub B) oraz unikanie produktów z oznaczeniem „negatywnym” – czy nawet unikanie produktów nie ocenionych, czyli bez oznaczenia, np. nieprzetworzonych–może potencjalnie źle wpłynąć na zróżnicowanie diety, które jest przecież podstawowym wyróżnikiem prawidłowego sposobu odżywiania.
Czy system Nutri-Score promuje produkty wysokoprzetworzone?
Jednym z założeń systemu N-S jest reformulacja żywności w celu podniesienia jej wartości żywieniowej. Trzeba jednak zaznaczyć, że taka możliwość istnieje w odniesieniu do żywności wysoko- i średnioprzetworzonej, której skład faktycznie da się zmodyfikować. Podejmowanie takich działań przez producentów, którzy będą dążyć do uzyskania jak najlepszej oceny dla swoich produktów, choć z założenia cenne, w praktyce może jeszcze bardziej komplikować ich skład lub stopień przetworzenia. Co więcej, może prowadzić do sytuacji, w której żywność wysokoprzetworzona będzie opatrzona pozytywną oceną, która ma skłaniać konsumentów do jej częstszego spożywania. Taka żywność będzie zatem promowana kosztem produktów niskoprzetworzonych lub nieprzetworzonych, których składu nie da się w ten sposób zmodyfikować, a które mogą być opatrzone niekorzystnym oznaczeniem N-S z uwagi na swoją naturę (np. produkty naturalnie bogate w tłuszcz, jak sery, oleje czy masło, produkty na bazie ryb), która jednocześnie nie musi oznaczać ich niższej jakości żywieniowej. Efekt może być więc taki, że produkty wysokoprzetworzone będą postrzegane jako bardziej korzystne niż nieprzetworzone (które nie będę miały wcale N-S lub będą mieć gorsze oznaczenie).
W jaki sposób system Nutri-score stygmatyzuje produkty naturalne?
Problem może dotyczyć m.in. produktów, których skład regulują unijne przepisy jakości handlowej (np. soki i nektary owocowe, dżemy, konfitury), co gwarantuje m.in. ich jednolitą i wysoką jakość. Przykładem może być sok owocowy, który nie może zawierać dodatku cukru i musi być produkowany w zgodzie z rozporządzeniem krajowym, wdrażającym unijną dyrektywę (wymogi określają w szczególności dozwolone metody produkcji, specyfikacje surowców, dopuszczalne dodatki, cechy produktów finalnych). Taki sok może uzyskać gorsze oznaczenie N-S w porównaniu do napoju na bazie soku, którego skład może można dowolnie ukształtować(np. zastępując część cukru substancjami słodzącymi). Także sposób produkcji ww. napoju nie jest ograniczony restrykcyjnymi przepisami i może on zawierać większą liczbę dodatków do żywności. W efekcie lepsza ocena dla takiego napoju w porównaniu do soku może motywować konsumenta do częstszego kupowania i spożywania napojów kosztem soków, będących naturalnym źródłem witamin, składników mineralnych i innych składników o działaniu odżywczym(np. antyoksydantów).
W jaki sposób system Nutri-Score wpływa negatywnie na produkty chronione na mocy przepisów unijnych w zakresie systemów jakości?
Oznaczenie Nutri-score może mieć negatywny wpływ w przypadku wielu produktów o szczególnej, wysokiej jakości, chronionych na mocy przepisów unijnych z zakresu systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych. Jak wynika z preambuły do rozporządzenia 1151/2012, takie produkty powinny być wspierane i chronione, gdyż stanowią dziedzictwo kulturalne UE i są pożądane przez konsumentów z uwagi na ich jakość i wyjątkowy charakter:
„(1) Jakość i różnorodność unijnej produkcji rolnej oraz produkcji w zakresie rybołówstwa i akwakultury stanowią jeden z jej istotnych atutów, dając producentom unijnym przewagę konkurencyjną i przyczyniając się znacznie do utrzymania żywego dziedzictwa kulturalnego i kulinarnego Unii. Cechy te są owocem umiejętności i determinacji unijnych rolników i producentów, którzy zachowują tradycje, uwzględniając jednocześnie najnowsze zmiany w metodach produkcji i surowcach.
(2) Wśród obywateli i konsumentów w Unii wzrasta zapotrzebowanie na produkty wysokiej jakości, a zarazem na produkty tradycyjne. Obywatele i konsumenci zwracają także uwagę na zachowanie różnorodności produkcji rolnej w Unii. Rodzi to popyt na produkty rolne lub środki spożywcze o określonych specyficznych cechach, w szczególności związanych z ich pochodzeniem geograficznym.
(…) systemy jakości mogą wnieść swój wkład w politykę rozwoju obszarów wiejskich, oraz w politykę wsparcia dochodu i politykę rynkową w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR) a także stanowić ich dopełnienie. (…)
Polityka jakości produktów rolnych powinna zatem zapewnić producentom właściwe instrumenty pozwalające na skuteczniejsze oznaczanie i promowanie tych spośród ich wyrobów, które mają określone cechy, chroniąc jednocześnie tych producentów przed nieuczciwymi praktykami.”
Jak podaje koalicja państw sprzeciwiających się N-S:
„Tracą na tym wszystkie tradycyjne produkty spożywcze oparte w100% na naturalnych surowcach, takie jak: ser feta (Grecja), ser Camembert (Francja), oliwki Kalamata (Grecja), parmezan (Włochy), Jamón de Serrano (Hiszpania), oliwa z oliwek (Grecja, Hiszpania, Włochy), miód, tradycyjne wędliny i produkty mięsne, produkty z wątróbek gęsich i kaczych itp. Produkty tego rodzaju są oceniane bowiem jako „niezdrowe”.”
Jak system Nutri-score ogranicza zróżnicowanie diety w poszczególnych krajach UE?
Istotne jest również zróżnicowanie diety zwyczajowo spożywanej w poszczególnych krajach unijnych. Rekomendowanie spożywania w większych ilościach produktów opatrzonych oznaczeniem A i B może mieć różne konsekwencje wśród konsumentów w różnych krajach. Zwiększenie spożycia żywności oznaczonej rekomendowaną A i B (wraz z kolorem ciemno i jasno-zielonym) jest sprzeczne z wymogiem artykułu 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 1924/2006, mówiącym że oświadczenia zdrowotne i żywieniowe (System Nutri-Score jest formą oświadczenia) nie mogą zachęcać do nadmiernego spożycia danej żywności lub stanowić przyzwolenia dla niej. Dodatkowo wiele produktów oznaczonych literami C, D i E (we właściwych ilościach i proporcjach) są niezbędne i konieczne do zachowania prawidłowej, zrównoważonej diety, zatem również powinny stanowić element codziennej diety.
opinie przedstawicieli branży spożywczej

„System Nutri-Score pomija wytyczne żywieniowe, nie analizuje pełnej matrycy żywieniowej, nie jest oparty na naukowych podstawach, skupia się jedynie na poszczególnych grupach składników odżywczych, oceniając je jednoznacznie jako pozytywne bądź negatywne, bez uwzględnienia zaleceń żywieniowych w zakresie wielkości ich udziału w diecie”
JULIAN PAWLAK
Prezes Stowarzyszenia Krajowa Unia Producentów Soków / wypowiedź dla: Portalspozywczy.pl

„Nasze działania skierowane będą na wyłączenie branży napojowej z Nutri-Score i poszukiwanie takiego rozwiązania które wskazywać będzie na wartość napoju, a nie tylko na ilość cukru”
Piotr Chęcielewski
Członek zarządu Jurajska SA i dyrektor marketingu Hortex / wypowiedź dla: Portalspozywczy.pl

„Zielone światło jest dobre na drodze a sygnalizacja świetlna pomaga kierowcy w bezpiecznej jeździe. System Nutri-Score, choć wzorowany na światłach drogowych, nie zapewnia konsumentowi bezpieczeństwa. Nie dostarcza pełnej wiedzy o wartościach odżywczych produktów, a wręcz je fałszuje. A konsument kupując produkt spożywczy musi mieć jasną informację i pełną wiedzę o jego wartości odżywczej i właściwościach zdrowotnych.”
Marian Sikora
Przewodniczący Rady Federacji Branżowych Związków Producentów Rolnych

„Klasyfikacja Nutri-Score uderza rykoszetem w konsumencką percepcję znaczenia w diecie oraz wartości odżywczych olejów roślinnych. Podczas gdy krajowe, europejskie i międzynarodowe publiczne instytucje naukowe jednomyślnie zalecają spożywanie olejów roślinnych bogatych w tłuszcze wielonienasycone oraz zastępowanie nimi tłuszczów nasyconych, w systemie Nutri-Score takie produkty jak krajowy olej rzepakowy mogą liczyć co najwyższej na ostrzegawcze światło pomarańczowe, co wprost stoi w sprzeczności z rekomendacjami odnośnie zasad zdrowego żywienia.”
Adam Stępień
Dyrektor Generalny Polskie Stowarzyszenie Producentów Oleju

„Nie ma przekonujących dowodów naukowych na poparcie hipotezy, że przyjęcie systemu znakowania takiego jak Nutri-Score miałoby prozdrowotny wpływ na konsumentów. Uważamy, że przyznawanie żywności „punktacji” wyłącznie na podstawie doboru określonych składników, nawet jeśli są starannie dobrane, nie jest odpowiednim podejściem. Sądzimy, że metody opierające się na kodowaniu kolorem wprowadzą podział rynku produktów spożywczych na produkty „dobre” (kolor zielony) i „złe” (kolor czerwony). Skieruje to do konsumenta fałszywą informację, stojącą w sprzeczności z zasadą, że „nie istnieją produkty spożywcze dobre lub złe, ale prawidłowe i nieprawidłowe sposoby odżywiania się.”
Marek Przeździak
Prezes Zarządu POLBISCO - Stowarzyszenie Polskich Producentów Wyrobów Czekoladowych i Cukierniczych

„W diecie każdego człowieka powinno się znaleźć jak najwięcej różnych produktów żywnościowych. System Nutri-Score nie uwzględnia aspektów związanych ze składem i właściwościami żywności, które mają istotny wpływ na uznanie, że dany środek spożywczy jest wartościowy z punktu widzenia zdrowotnego, takich jak zawartość witamin, składników mineralnych i antyoksydantów, stopnia przetworzenia i ewentualnego stosowania dodatków konserwujących. Nutri – Score jest systemem w większości przypadków deprecjonującym produkty naturalne, ekologiczne, regionalne, czy tradycyjne. ”
Wojciech Nowacki
Prezes Zarządu Stowarzyszenia Polski Ziemniak

„Polska branża spożywcza jest jednoznacznie przeciwna systemowi Nutri-Score, który jest bardzo subiektywny i uderza przede wszystkim w produkty wysokojakościowe”